„To pięknie, gdy człowiek jest dumny ze swego miasta,
lecz jeszcze piękniej, gdy miasto może być z niego dumne.”
Abraham Lincoln
Rewitalizacja to inaczej ożywienie, dodanie energii i wizji do rozwoju. Następuje etapami – zainspirowana przez samorząd, pobudza ludzi, mieszkańców i przedsiębiorców, do aktywnego włączenia się w proces zmiany miasta. Na lepsze. Na nowsze. Na bardziej przyjazne.
Zgodnie z ustawą o rewitalizacji rewitalizacja to proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, poprzez działania integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy tego procesu, na podstawie gminnego programu rewitalizacji. Powyższa definicja występuje również w założeniach Krajowej Polityki Miejskiej oraz Narodowego Planu Rewitalizacji.
Inicjatywa Bytom odnowa jest planem kompleksowej rewitalizacji miasta. Twardej – związanej z budynkami, otoczeniem i infrastrukturą oraz miękkiej – dedykowanej ludziom. Przez najbliższy czas, do 2022 roku w Bytomiu wiele się wydarzy. Budynki zostaną odnowione, powstaną nowe mieszkania, zmieni się ich otoczenie. Przedsiębiorczość odżyje dzięki specjalnym programom i udogodnieniom, a ludzie zyskają dostęp do narzędzi ułatwiających aktywizację zawodową i integrację społeczną.
Ważnymi elementami procesu rewitalizacji są: diagnoza potrzeb interesariuszy funkcjonujących w obszarze kryzysowym oraz zapewnienie partycypacji społecznej na każdym jego etapie. Jak to ma działać? W pierwszej kolejności mieszkańcy, sektor obywatelski i publiczny zidentyfikują potrzeby infrastrukturalne i przestrzenne, niezbędne dla realizacji projektów społecznych. Identyfikujemy tu takie rodzaje partycypacji jak:
- wzmocnienie udziału społeczności we współdecydowaniu,
- włączenie mieszkańców w kształtowanie ich miejsca zamieszkania oraz
- aktywizacja osób wykluczonych społecznie.
Rozmowy z mieszkańcami na temat problemów dzielnicy Bobrek podczas realizacji projektu Design w terenie! (2013) fot. Krzysztof Szewczyk.
Drugi etap to projektowanie przestrzeni publicznych i najbliższego miejsca zamieszkania zgodnie z oczekiwaniami mieszkańców. Partycypacja przyjmie formę:
- udziału społeczności lokalnej w projektowaniu
- akceptacji projektowanych zmian. Efekt tego etapu to gotowa dokumentacja dla projektów inwestycyjnych w tkance miejskiej.
Spotkanie z mieszkańcami w ramach projektu „Planning for Real” (2014), fot. archiwum UM Bytom.
W końcowym etapie nastąpi fizyczna realizacja projektów – z udziałem lub za akceptacją społeczności lokalnej. Możliwe poziomy partycypacji to:
- realizacja projektów z uwzględnieniem oczekiwań społecznych,
- tam, gdzie to możliwe, aktywne włączenie się w realizację projektów (np. na podwórkach),
- zatrudnianie w ramach praktyk zawodowych osób bezrobotnych i aktywne włączanie ich do projektów rewitalizacyjnych (nauka zawodu).
Metamorfoza zieleńca w ramach projektu Projektuj Knajfeld (2013), fot. Anna Paściak.
Powiązanie procesu rewitalizacji z poziomami partycypacji społecznej przedstawia poniższy schemat.
Idea rewitalizacji stała się bardziej realna dzięki możliwości pozyskania dofinansowania z Unii Europejskiej w ramach Obszaru Strategicznej Interwencji. Kwota 100 mln euro może wiele zmienić. Od nas wszystkich zależy, jak rozwinie się miasto dzięki tym pieniądzom.
