Po co Bytomiowi gminny program rewitalizacji? Po to, żeby skutecznie i sprawnie przejść proces rewitalizacji. Poza tym, bez niego Bytom nie mógłby ubiegać się o pieniądze unijne w ramach Obszaru Strategicznej Interwencji (OSI).
To ważny dokument, bez którego nie moglibyśmy rozpocząć procesu odnowy miasta. To on wyznacza kierunek rozwoju i ścieżki, jakimi powinno miasto podążać, by wyjść z kryzysu. Wskazuje, z jakich źródeł powinny być finansowane działania, ustala też, jakie działania są najpilniejsze na danym obszarze.
Do stworzenia Gminnego Programu Rewitalizacji miasto musiało się odpowiednio przygotować i spełnić kilka warunków. Jednym z nich jest
delimitacja
czyli wyznaczenie obszarów, które mają zostać objęte procesem rewitalizacji.
Wielu z nas powie, że odnowy wymaga całe miasto. To prawda, ale żeby skorzystać z pomocy Unii Europejskiej i sięgnąć po 100 milionów euro, trzeba było wyznaczyć obszary zdegradowane. Tak mówi Ustawa o rewitalizacji.
Zapisy ustawy jasno określają powierzchnię wyznaczoną do rewitalizacji. Może ona stanowić 20% powierzchni całego miasta. Może mieszkać tam nie więcej niż 30% mieszkańców.
W wyznaczeniu tych obszarów pomagali nam eksperci ds. rewitalizacji. W ciągu kilkunastu tygodni przebadali całe miasto pod kątem problemów, jakie występują na danym terenie. Podzielili je na 23 jednostki urbanistyczne, czyli zwarte obszary, zamieszkałe przez ludzi z infrastrukturą (ulicami, chodnikami, placami). Przebadali je pod kątem problemów, które tam występują, to znaczy: jaki jest stan techniczny tamtejszych budynków, ile osób korzysta z pomocy społecznej, ile osób nie ma pracy, czy mieszkańcy są aktywni – chodzą na wybory, angażują się w życie miasta, korzystają z oferty kulturalnej, a może zakładają własną działalność gospodarczą, itp.
Na podstawie wyników badań wyznaczono 6 zamieszkałych podobszarów rewitalizacji:
Rozbark, Śródmieście Północ, Śródmieście Zachód, Śródmieście, Bobrek, Kolonię Zgorzelec.
Eksperci ds. rewitalizacji zdecydowali również o wyznaczeniu terenów niezamieszkałych, ale ważnych z punktu widzenia rozwoju Bytomia: terenów dawnych kopalń: Rozbark, Szombierki i Centrum, Elektrociepłowni Szombierki, dawnych hut Bobrek i Zygmunt, terenu inwestycyjnego w Miechowicach, terenów poprzemysłowych „Orzeł Biały” i Żabich Dołów.
Partycypacja i konsultacje
Śmiało można powiedzieć, że Gminny Program Rewitalizacji to pierwszy w historii miasta dokument, w tworzeniu którego brało udział tak dużo osób. Począwszy od prezydenta i jego zastępców, wysokiej klasy ekspertów z zakresu rewitalizacji Instytucji Rozwoju Miast, Uniwersytetu Jagielońskiego, Uniwersytetu Ekonomicznego, organizacji pozarządowych (nie tylko bytomskich), radnych Rady Miejskiej w Bytomiu. W prace nad GPR-em zaangażowali się także pracownicy spółek miejskich (Zakład Budynków Miejskich, Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej czy Bytomska Agencja Rozwoju Inwestycji), a także Urzędu Miejskiego i jednostek miejskich. Bardzo aktywni byli również członkowie Rady Seniorów, Bytomskiej Rady Działalności Pożytku Publicznego i Rady Biznesu, organizacji zrzeszających przedsiębiorców, a także organizacji pozarządowych i firm, które przeprowadzały konsultacje społeczne (Towarzystwo Urbanistów Polskich, Miasto Dla Mieszkańców, ResPublic). Bardzo licznie w pracach nad GPR-em brali udział także mieszkańcy, biorąc udział w konsultacjach społecznych i zgłaszając pomysły na
przedsięwzięcia rewitalizacyjne.
Bytomianie okazali się bardzo pomysłowi. Nadesłali ponad 200 kart przedsięwzięcia rewitalizacyjnego. Spektrum pomysłów na lepszy Bytom było bardzo szerokie. Począwszy od remontów fasad budynków, chodników i ulic, przez organizację szkoleń, zdrowotnych programów profilaktycznych, po adaptację zabytkowych pomieszczeń na centra kulturalno-sportowe. Część z nich była bardzo przyziemna, ale były też propozycje zaskakujące, jak na przykład budowa lotniska dla lekkich i ultralekkich maszyn latających oraz małych samolotów biznesowych. Zwracano też uwagę na potrzeby ludzi starszych oraz zagrożonych wykluczeniem społecznym i niepełnosprawnych intelektualnie. Nadesłane przez mieszkańców propozycje zostały zweryfikowane, pogrupowane w tzw. wiązki projektów i wpisane do Gminnego Programu Rewitalizacji.
Pierwsza, wstępna wersja dokumentu trafiła w październiku 2016 r. pod ocenę bytomian. Konsultacje GPR odbywały się podczas spotkań w lotnych punktach informacyjnych, a także podczas debaty, poświęconej rewitalizacji. Mieszkańcy mogli zgłaszać swoje uwagi wypełniając specjalne formularze. Wszystkie znalazły się w raporcie końcowym. Raport zawiera treść uwag, ich uzasadnienie i stanowisko miasta, czy zostały one uwzględnione. Uwagi do raportu zgłaszali mieszańcy, przedstawiciele organizacji pozarządowych, a także ministerstwa rozwoju.
Gminny Program Rewitalizacji posiada wszystkie elementy wskazane w Ustawie o rewitalizacji, w tym listę projektów podstawowych i uzupełniających. Podstawowe to przede wszystkim projekty tzw. twarde (inwestycyjne) – przywracające świetność zdegradowanym budynkom i kwartałom. Na liście projektów priorytetowych znajdują się też projekty miękkie (nieinwestycyjne). To one pełnią wiodącą rolę w planowaniu kompleksowej rewitalizacji, bo służą rozwiązaniu problemów społecznych, występujących w podobszarach rewitalizacji.
Zgodnie z Ustawą o rewitalizacji, GPR zawiera również charakterystykę projektów uzupełniających. Mają one mniejszą skalę oddziaływania, ale mogą wspomóc działania opisane w projektach podstawowych.
Dodatkowo miasto zdecydowało się na wzbogacenie GPR o Matrycę Logiczną, która pokazuje pełną ścieżkę od problemu wskazanego w diagnozie, przez cele i kierunki rewitalizacji, odpowiadające im projekty, aż po wskaźniki, które Bytom chce osiągnąć po przeprowadzeniu rewitalizacji. Matryca jest prawie tak obszerna jak sam GPR.
"Gminny Program Rewitalizacji Bytom. 2020+" 27 lutego 2017 r. został przyjęty przez Radę Miejską w Bytomiu.
Dokumenty do pobrania:
"Gminny Program Rewitalizacji. Bytom 2020+"
Lista przedsięwzięć do GPR, załącznik nr 2
Matryca logiczna GPR, załącznik nr 3
Uchwała Rady Miejskiej w Bytomiu w sprawie przyjęcia "Gminnego Programu Rewitalizacji. Bytom 2020+"
